چاپ دوم در دفاع از مارکسیسم، شماره 2 در دسترس علاقمندان قرار گرفت

چاپ دوم نشریه در دفاع از مارکسیسم ، شماره دوم با مطالب زیر انتشار یافت و علاقمندان برای دریافت آن می توانند با آدرس ای میل زیر تماس بگیرند

haftegi@dialogt.de

سرسخن- هيأت تحريريه، تأملاتي در باره ماركس و جهاني شدن سرمايه ( م. آگاه)  ، رژيم سياسي جامعه بورژوايي  (جابر كليبي)، ماركس، بحران كنوني و آينده كار- ارنست مندل (مترجم: هندرد )، بن بست ايدإولوژي بازار – ژ- الباراسين (مترجم : ج . وتر)، نقش و جايگاه رزا لوکزامبورگ در جنبش بين‏الملل كارگٌري (م. آگاه)، معرف و بررسي كتاب: پول و قدرت- يك نظريه ماركسيستي از بوروكراسي، (نوشته مندل) ا. نسيم،سال‏هاي تاريك لنين و تروتسكي     21-1920 ،  مندل (مترجم:شايان)

***

در زیر سرسخن هئیت تحریریه  در دفاع از مارکسیسم شماره 2 را به هنگام چاپ نخست کتاب می خوانیم

به باور ماركس و انگلس، ايده‏هاي حاكم بر هر عصري ايده‏هاي طبقه حاكم هستند. به استثناي دوران‏هاي بحران انقلابي، نمي‏توان انتظار داشت كه ايده‏هاي انتقادي، و نه فقط ماركسيزم، بتوانند بر جامعه و يا حتي بر محيط‏هاي آكادميك تسلط يابند. وقتي در عصر كنوني ماركسيست‏ها مي‏گويند كه „ما در عصر ارتجاع روشنفكري به سر مي‏بريم„، در واقع مفهومي وسيع‏تر از اين‏كه „عقايد هوادار سرمايه‏داري بر جامعه حاكم است“ را در نظر دارند.

سوگ ماركسيست‏‏ها در „راست روي“ كل دنيا را در سه جهت مي‏توان مشاهده كرد: 1- راست‏روي در درون خود ايدئولوژي سرمايه‏داري حاكم و حركت هرچه بيشتر به سوي عقايد راست افراطي و ارتجاعي، عمدتاً در گستره اقتصادي؛ 2- راست روي با قدم‏هاي بلند سريع روشنفكران چپ هوادار ماركسيزم و يا سوسياليزم؛ 3- شتاب گرفتن اين راست‏روي‏ها به‏واسطه فروپاشي‏ رژيم‏ها در اتحاد شوروي سابق و اروپاي شرقي.

هدف از انتشار اين شماره „در دفاع از ماركسيزم“ بررسي جوانبي از اين پديده‏ها، حفظ دستاورد‏هاي ماركسيزم انقلابي و حركت در خلاف اين جريان كلي حاكم بر دنياي كنوني است.

نظريات ماركس در رابطه به نظام سرمايه‏داري، سرنوشت بعدي اين نظريات در پي شكست انقلاب اكتبر و سلطه بوروكراسي استاليني بر جنبش كارگري جهاني، تكامل بعدي اين نظام در كشور‏هاي سرمايه‏داري و جايگاه اين نظريات در سرمايه‏داري معاصر سال‏هاي آخر قرن از جمله موضوعاتي هستند كه م. آگاه در مقاله „تاملاتي در باره ماركس و جهاني شدن سرمايه“ به‏طور اجمالي به آن‏ها مي‏پردازد.

تشديد مبارزات توده‏ها در ايران براي دستيابي به ابتدايي‏ترين حقوق انساني‏شان بار ديگر مقوله „دموكراسي“ را در بطن مباحثات روشنفكران، همه طيف‏هاي گوناگون از چپ تا راست قرار داده است. جابر كليبي در مقاله‏اش با عنوان „رژيم سياسي جامعه بورژوايي“ اين بحث را آغاز مي‏كند. وي با مروري كوتاه به تاريخچه پيدايش „دموكراسي بورژوايي“، با بررسي زمينه‏هاي اجتماعي- اقتصادي‏اي كه در آن خود را به منصه ظهور گذاردند، و با تجزيه و تحليل شرايط سرمايه‏داري در دوران كنوني به توهم‏زدايي در مورد پاره‏اي از نظرات رايج مي‏پردازد. اين بحث از جوانب ديگر در شماره آتي ادامه خواهد يافت.

جابر كليبي در موُخره‏اي كه به مناسبت جنگ در يوگسلاوي بر مقاله خود افزوده در عين تحليل مسائل اين جنگ، كوشش مي‏كند دلايلي عيني در زمينه آن‏چه در نوشته اصلي به‏آن پرداخته، يعني محو تدريجي دموكراسي بورژوايي و رشد بربريت در نظام جهاني امپرياليستي، ارائـه دهد.

از همان زماني كه ماركس پرولتاريا را به مثابه عامل اجتماعي براي تحقق تغييرات اجتماعي در جامعه سرمايه‏داري معرفي كرد، همواره در رابطه با تعريف طبقه كارگر و جايگاهش در جامعه بورژوايي مباحثات بي‏شماري در جريان بوده است. دوران معاصر هم از اين امر مستثني نبوده است. در كشور‏هاي سرمايه‏داري پيشرفته پس از جنگ جهاني دوم تا سال‏هاي اوليه بحران درازمدت كنوني شاهد يك دروان پيشرفت تقريباً بي‏وقفه‏اي بوده‏ايم. تا اين كه سرانجام بحران فرا رسيد. دوران پيشرفت اوليه و بحران بعدي مسايل بسياري را مطرح كردند. مندل در مقاله „ماركس، بحران كنوني و آينده كار“ به اين نكات مي‏پردازد، „انقلاب تكنولوژيك“ سوم را توضيح مي‏دهد و آينده طبقه كارگر در بطن بحران اخير سرمايه‏داري را مورد بحث قرار مي‏دهد. اين مقاله با عنوان Marx, The Present Crisis and the Future of Labour از سال‏نامه Socialist Register 1985/86, London به فارسي برگردانيده شده است.

سياست‏هاي اقتصادي نئوليبرالي روز به روز بي‏اعتبار‏تر مي‏شوند. امروز حتي ديگر در بين اقتصاد‏دانان بورژوا هم چندان هواداران پر و پا قرصي ندارند. كارنامه سال‏هاي ريگان و تاچر چنان تاريك‏اند كه نياز به توضيح بيشتري ندارند. در چنين اوضاع و احوالي است كه نه‏تنها شاهد آنيم كه سياست‏هاي اقتصادي كينزي مجدداً مورد مطالعه قرار مي‏گيرند، بلكه حتي دركشورهايي چون ژاپن، انگلستان، فرانسه و آلمان در دستور كار هم قرار گرفته‏اند. ژسوس الباراسين، اقتصاددان ماركسيست اسپانيايي در مقاله „بن بست ايدإولوژ بازار“ اين مسأله را بيشتر توضيح مي‏دهد. مقاله Impasse of Market Ideology در نشريه International Marxist Review, N 14, Paris 1992 مأخذ اين ترجمه بوده است.

سالي كه گذشت مصادف بود با هشتادمين سالگرد قتل رزالوگزامبورگ و كارل ليبكنشت. كمتر نشريه‏اي را سراغ داريم كه به مناسبت سالگرد اين واقعه، از اين دو چهره برجسته جنبش بين‏المللي كارگري در اوايل قرن سخن گفته باشند. حتي نشريات ماركسيستي از اين امر مستثني نبوده‏اند. با توجه به جايگاه برجسته‏اي كه نظريات رزا در درون جنبش بين‏المللي كارگري دارد، كه همكاران اين نشريه همواره بسيار از آن‏ها آموخته‏اند، از همكارمان م. آگاه خواستيم تا وظيفه‏ پر كردن اين جاي خالي را برعهده بگيرد. مقاله „جايگاه رزا لوگزامبورگ در جنبش بين‏المللي كارگري„، پاسخ او به اين درخواست ما است، به اميد آن كه اداي سهمي باشد در شناختن و شناساندن اين چهره استثنايي ماركسيزم در صد سال گذشته.

توضيح انكشافات تاريخي جوامع بر اساس مناسبات و نبرد‏هاي طبقات متشكله آن جوهر ماركسيزم را تشكيل مي‏دهند. مطالعه و بررسي گروه‏هاي اصلي، يعني طبقات اجتماعي درگير روند توليد، مشغله فكر و موضوع اصلي ماركسيزم در قرن نوزدهم بود. اما، در قرن بيستم ماركسيزم به گروه‏هايي پي برد كه با آن كه گروه‏هاي اصلي جامعه محسوب نمي‏شدند، يعني در روند توليد فاقد ريشه اساسي بودند، معهذا چه در جوامع سرمايه‏داري و چه در جوامع فرا انقلابي نقش مهمي بر عهده دارند. يكي از مهم‏ترين آن‏ها بوروكراسي است. ماركسيزم قرن بيستم پديده بوروكراسي را كشف كرد. بدون شناخت كامل آن، شناخت جوامع سرمايه‏داري و يا فراسرمايه‏داري در حال گذار غير ممكن مي‏باشند. ارنست مندل كه يكي از شناخته‏ شده‏ترين صاحب‏نظران در اين باره است، آثار بسياري در اين رابطه از خود برجاي گذاشته است، كه برخي از آن‏ها هم به فارسي ترجمه شده‏اند. همكارمان ا. نسيم آخرين كتاب مندل در اين باره، كه عنوان Power and Money, A Marxist Theory of Bureaucracy بر خود دارد را به خوانندگان فارسي‏زبان معرفي كرده و آن را از زواياي مختلف مورد بررسي قرار مي‏دهد.

در دفاع از مارکسیسم، شماره دوم، چاپ دوم